Pełna wersja

(Nie)pamięć o biÅ‚gorajskich Å»ydach

2016-01-03 14:24

W drugiej połowie ubiegłego roku realizowany był projekt pod hasłem "Mapa (nie)pamięci", mający na celu przypomnienie historii Biłgoraja, której integralną częścią były osoby wyznania mojżeszowego. Autorką projektu jest Magdalena Kawa.

Mapa (nie)pamięci to próba spojrzenia na biłgorajską społeczność żydowską przez pryzmat jej obecnych mieszkańców. Część z nich miała żydowskich kolegów i koleżanki, chodziła z nimi do szkoły, odwiedzała ich w domach. Dla innych żydowscy mieszkańcy to część historii lokalnej miasteczka, o której chcą pamiętać i dzielić się swoją wiedzą w tym obszarze. Historia miasta w dużej mierze nawiązuje do historii polskich Żydów. Po II wojnie światowej krajobraz miasteczka diametralnie się zmienił, a pamięć o mieszkańcach żydowskiego pochodzenia została zatarta. Od kilkunastu lat trwa jej przywracanie. Celem Mapy(nie) pamięci jest próba zebrania wspomnień i historii związanych z biłgorajskimi Żydami i opracowanie ich w formie elektronicznej. O opowieści o nieistniejącym już mieście żydowskim poprosiłam także osoby, które urodziły się już po wojnie i ich pamięć na temat żydowskiej historii Biłgoraja jest zapożyczona od innych. W ten sposób powstała subiektywna mapa pamięci lub niepamięci.

Ma mapie (nie)pamięci można wyróżnić kilka punktów. Opowieści z nimi związane składają się historię relacji panujących w Biłgoraju przed wojną. Pokazują miejsca, których już nie ma w połączeniu z istniejącym krajobrazem miasta. Nie wyczerpują tematu pamięci o biłgorajskich Żydach, a raczej go otwierają i pokazują przestrzenie, które warto dalej przeszukiwać. Pokazują złożoność problematyki pamięci powojennej o mieszkańcach miasteczka, którzy już nie powrócili do swoich domów, sklepów. Dawne koleżanki już nigdy więcej nie pojawiły się w szkolnych progach. Po żydowskiej społeczności pozostało też trochę materialnych śladów, wszystkie one składają się na dziedzictwo kulturowe miasta.


Autorką koncepcji projektu i wykonania jest Magdalena Kawa - ur. w Biłgoraju, ukończyła politologię oraz turystykę i rekreację. Obroniła doktorat na temat Holokaustu w dyskursie publicznym. Pracuje w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Chełmie. Współpracuje ze Stowarzyszeniem Dla Ziemi, w którym zajmuje się edukacją międzykulturową. Współtworzy Fundację Instytut Kultury Cyfrowej organizując projekty z zakresu edukacji medialnej.

Projekt był realizowany od lipca do grudnia 2015 roku w ramach przyznanego stypendium. - Składam podziękowania wszystkim moim rozmówczyniom i rozmówcom za poświęcony czas, bezinteresowne dzielenie się swoją wiedzą i kontaktami. Dziękuję także Dyrektorowi LO im. ONZ w Biłgoraju Panu Marianowi Klesze za wyrażenie zgody na przeprowadzenie badań ankietowych wśród młodzieży - mówi autorka projektu Magdalena Kawa.

Projekt został zrealizowany w ramach stypendium z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

mapaniepamieci.pl/red.