"HISTORIA JEDNEGO EKSPONATU - SZTANDAR 73 PUŁKU PIECHOTY" - tak dokładnie brzmi tytuł zoorganizowanej wystawy. Sztandar 73 PP ma już 94 lata. Przez 17 lat pełnił służbę w Wojsku Polskim, przez 54 lata był ukryty pod ziemią, a już 23 lata jest honorowym eksponatem i świadkiem historii w Muzeum w Biłgoraju.
Wystawa ma charakter monograficzny i poprzez teksty, fotografie i dodatkowe eksponaty przywołuje historię i bohaterów wojny 1939 r. - Żołnierzy Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej Polskiej. Zadajmy sobie pytanie, dlaczego sztandary i nie tylko wojskowe mają tak wielkie znaczenie dla polskiego społeczeństwa? Są one, oprócz orła białego i flagi biało-czerwonej symbolami narodowymi, znaki tożsamości, honoru i godności narodowej - wyjaśnia Tomasz Bordzań z Muzeum Ziemi Biłgorajskiej.
Sztandar wojskowy jest widomym znakiem uosabiającym Państwo Polskie; to symbol najwyższych wartości ducha i ciała, których Polska wymaga od swych żołnierzy. Jest on symbolem honoru, męstwa oraz żołnierskiej wierności Ojczyźnie i narodowi. To wyraz przywiązania do tradycji bojowej i narodowej naszych ojców i dziadów. Chorągwie, godła oddziałów, chroniono jako symbole męstwa i honoru. Na chorągiew wojsko składało przysięgę. Za hańbę poczytywano jej utratę. Zdobyte chorągwie wroga były najwyższej rangi trofeami zwycięstwa.
Sztandar został ofiarowany pułkowi 4 stycznia 1922 r. przez społeczeństwo powiatu kępińskiego w dowód wdzięczności za odzyskaną wolność i trudy polskiego żołnierza. Ostatnim chorążym pocztu sztandarowego 73 PP był plut. pchor. rez. Edward Cebulski. Za wyniesienie sztandaru z niemieckiego okrążenia, dowódca pułku, ppłk. P. Sosialuk przedstawił go do odznaczenia Krzyżem Virtuti Militari. Po ogłoszeniu kapitulacji pod Tomaszowem, sztandary walczących tam pułków zostały ukryte aby nie dostały się w ręce wroga. 11 listopada 1966 r., Rząd Rzeczypospolitej na Obczyźnie w uznaniu czynów niezwykłego męstwa w czasie II wojny światowej, nadał 73 PP Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari na sztandar. Dekoracji nie dokończono, ponieważ sztandar spoczywał jeszcze wówczas w ziemi na terenie Polski pod Tomaszowem Lubelskim. 23 czerwca 1967 r. Ministerstwo Obrony Narodowej na podstawie wniosku z września 1939 r., przyznało E. Cebulskiemu Krzyż Srebrny Virtuti Militari. Poszukiwania sztandaru rozpoczęli żołnierze 73 PP w 1968 r. Później dołączyli inni, m.in. pracownicy muzeów w Tomaszowie i Biłgoraju. Po 54 latach, w Wielki Poniedziałek, 5 kwietnia 1993 r., po parogodzinnych poszukiwaniach, przy odrobinie szczęścia jakie dopisało pracownikom Muzeum w Biłgoraju, ziemia łaskawie odkryła swoją tajemnicę. Za szkołą podstawową w Zielonym, na wzgórzu, wykrywacz metali "złapał" sygnał. - Płat sztandaru, bez drzewców i głowicy, owinięty był w pokrowiec ceratowo- skórzany. Na nim leżały: bandolier, kabura po pistolecie kal. 6,35 mm, pistolet Frommer wz. 10 sierż. Feliksa Niedbały i pistolet VIS wz. 35 plut. pchor. rez. E. Cebulskiego. Wewnątrz były jeszcze: szarfa biało-czerwona i makatka z orłem. W Muzeum w Biłgoraju znalezisko zostało owinięte mokrymi ręcznikami i folią dla utrzymania mikroklimatu i wilgotności - relacjonuje pan Bordzań. 16 kwietnia w Muzeum Okręgowym w Zamościu, p. Zofia Wlaźnik, konserwator tkanin z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, częściowo rozwinęła płat aby stwierdzić numerację pułku i jego stan zachowania. Niestety sztandar okazał się zniszczony. Do samego płatu sztandaru została zastosowana konserwacja odtworzeniowa, a inne elementy znaleziska pozostały z ubytkami materii. Na wiosnę 1994 r. płat sztandaru i pozostałe elementy powróciły do Biłgoraja.
Informacja o znalezisku obiegła nie tylko Polskę. Powiadomiono muzea, m.in.: Muzeum WP w Warszawie oraz Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie i inne instytucje. W środowisku kombatanckim, kręgach muzealnych i urzędach państwowych Katowic, postanowiono dokończyć "londyńskie" odznaczenie sztandaru Krzyżem Virtuti Militari. Dekoracja odbyła się 9 października 1994 r.
- Na koniec spytamy, dlaczego ta historia ma w sobie pewna zagadkę? Ponieważ do sztandarowego kompletu pozostają jeszcze do odnalezienia: grot sztandaru, czyli piękny metalowy orzeł z rozpostartymi skrzydłami i drzewca. Parafrazując słowa płk. Bachurzewskiego, powiemy że przyjdzie na to odpowiedni czas. Rodzi się jednak pytanie, ponieważ historia ta nadal budzi emocje, kto dostąpi zaszczytu bycia narzędziem Opatrzności - kończy Tomasz Bordzań. Obecnie sztandar przechowywany jest w Muzeum w Biłgoraju w odpowiedniej gablocie ufundowanej przez społeczeństwo Śląska. Jest on honorowym obiektem i zabytkiem o znaczeniu narodowym. Przechowywany z sentymentem, świadczy o tradycji wojennej pułku i jego walkach na biłgorajskiej ziemi. Dla społeczeństwa regionu stanowi on wzór do nauki patriotyzmu, bowiem emanuje z niego bohaterstwo polskiego żołnierza. Jest on również ukoronowaniem działań, jakie Muzeum w Biłgoraju podejmuje w pozyskiwaniu materialnych dowodów historii wojskowości łącząc je ze służbą dla społeczeństwa.