Dokładnie 74 lata temu pod Osuchami rozegrała się największa i najjaskrawsza bitwa partyzancka w Polsce, która miała miejsce podczas II wojny światowej, w lasach Puszczy Solskiej. Zdarzenie to stało się punktem kulminacyjnym niemieckiej akcji przeciwpartyzanckiej Sturmwind II, która miała na celu zniszczenie niezwykle licznych na tym terenie oddziałów partyzanckich, gdyż utrudniały żołnierzom III Rzeczy dostęp do miast i wsi.
Akcja Sturmiwind II miała miejsce w drugiej połowie czerwca 1944 roku. Na przeciwko ogromnych sił Wermachtu, SS, jednostek pancernych i lotniczych stanęli partyzanci, którzy o świcie 25 czerwca rozpoczęli uderzenie. Walki prowadziły oddziały Batalionów Chłopskich oraz Armii Krajowej. Nie byli jednak w stanie długo stawiać oporu. Poległo ok. 400 osób. Ci, którzy nie zostali zabici trafili do obozów przejściowych w Biłgoraju i Zwierzyńcu, następnie do obozów śmieci na Majdanku i w Bełżcu. 63 osoby rozstrzelano na początku lipca w lesie w Rapach. W bitwie pod Osuchami, największej bitwie polskiego państwa podziemnego, zginęło kilkuset partyzantów, ale także ludność cywilna.
Dziś, w rocznicę tych wydarzeń, uhonorowano bohaterów, którzy polegli w tej bitwie. Wydarzenie rozpoczęło się od okolicznościowego programu artystycznego w wykonaniu dzieci i młodzieży z Łukowej. Wszystkich przybyłych na uroczystość gości, wśród których byli: mieszkańcy Ziemi Biłgorajskiej, Zamojskiej, poczty sztandarowe, środowiska kombatanckie oraz delegacje władz rządowych i samorządowych, witał wójt gminy Łukowa Stanisław Kozyra.
- Dziś spotykamy się tu po to, by oddać hołd poległym w bitwie pod Osuchami żołnierzom Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, ale też i po to, by dać świadectwo żyjącym, że pamiętamy i będziemy pamiętać o ich poświęceniu i wierności wobec ojczyzny - mówił wójt Stanisław Kozyra i dodał: - Niemiecka akcja pacyfikacyjna prowadzona systematycznie i brutalnie od końca 1942 roku wywołała energiczny i bezkompromisowy opór ludności oraz wzmożoną działalność oddziałów zbrojnych. W nocy z 24 na 25 czerwca 1944 r. doszło do największej i najjaskrawszej bitwy oddziałów partyzanckich podczas II wojny światowej. W ramach wielkiej akcji przeciwpartyzanckiej wojska niemieckie w sile 30 tys. żołnierzy wspieranych lotnictwem i artylerią uderzyły na oddziały partyzanckie liczące 1200 żołnierzy. Straty w bitwie pod Osuchami były ogromne. O ofierze przelanej tu krwi zawsze będzie przypominać cmentarz w Osuchach, największy cmentarz partyzancki w kraju, na którym pochowano 253 żołnierzy. Wspólnie stajemy do apelu poległych, by oddać cześć polskim patriotom i bohaterom, którzy swym czynem, nieugiętą wolą walki i poświęceniem dali świadectwo umiłowania ojczyzny oraz niezwykłej odwagi.
Tegoroczną uroczystość rocznicową, z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości patronatem narodowym objął Prezydent RP Andrzej Duda. - Dla uczczenia zasług żołnierzy Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich wielkich patriotów, bohaterów walk z niemieckim okupantem, z podziękowaniem dla organizatorów - władz gminy Łukowa, współorganizatorów oraz dla społeczności lokalnej za pielęgnowanie pamięci o poświęceniu partyzantów z Puszczy Solskiej, w przekonaniu, że wspomnienie Ich męstwa i wierności w służbie Ojczyźnie przyczyni się do upowszechniania postaw obywatelskich i patriotycznych, a hołd oddany poległym i pomordowanym umocni pamięć o Nich i będzie źródłem refleksji nad historią Państwa społeczności oraz inspiracją do pracy i służby dla Rzeczypospolitej - napisał prezydent Duda.
Podczas uroczystości odbyło się także wręczenie nagród finalistom XIX Powiatowego Konkursu Wiedzy o AK i BCH na Ziemi Biłgorajskiej. Odczytano też apel poległych, a tuż po nim, na cmentarzu partyzanckim, uczestnicy uroczystości złożono wieńce pod pomnikiem poświęconym poległym żołnierzom.
Wszyscy chętni mogli posłuchać o historii z ust jej świadków, odbyło się bowiem spotkanie z uczestnikami bitwy pod Osuchami, a Grupa Rekonstrukcji Historycznej "Wir" przygotowała inscenizację historyczną, ukazującą przebieg wydarzeń sprzed ponad 70 lat. Wydarzeniu towarzyszyły: wystawa sprzętu wojskowego, pokaz musztry w wykonaniu pododdziału dziewcząt Związku Strzeleckiego "Strzelec" Józefa Piłsudskiego, wystawa broni i umundurowania przygotowana przez Muzeum Ziemi Biłgorajskiej, koncert patriotyczny, promocja publikacji okolicznościowych GOK w Łukowej, pokaz działania radiostacji amatorskiej.