Nie umiemy wywieszać flagi

Gazeta Biłgorajska - Czy to prawda, że nie umiemy wieszać flagi państwowej?

Marek Kwiecień - Niestety tak. Wystarczy popatrzeć na poniższe zamojskie zdjęcia z poprzednich lat, chociaż trzeba uczciwie dodać, że potrafimy w tym temacie wyciągać właściwe wnioski. Mam nadzieję, że to efekt Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej.

A zasady są jasne: flaga państwowa ma pierwszeństwo przed wszystkimi innymi. Tak jest na całym świecie. Po układzie flag poznamy, w jakim jesteśmy kraju. Godło, barwy i hymn Rzeczypospolitej Polskiej określone zostały w art. 28 Konstytucji RP oraz w ustawie o godle, barwach i hymnie RP.

- W jaki sposób zaznaczamy pierwszeństwo flagi państwowej?

- Najprościej, jeśli wywiesza się dwie flagi, to polską umieszczamy po prawej stronie, patrząc od strony budynku. Trzeba też pamiętać, że maszty muszą mieć taką samą wysokość, a flagi - taki sam wymiar. Jeśli chodzi o barwy - w pionowym układzie flagi kolor biały jest zawsze przy maszcie. Generalnie flagę czyta się tak jak pismo: z góry na dół i od lewej do prawej. Czyli biały kolor powinien być po lewej stronie dla patrzącego. Kiedy prostopadły do masztu drążek jest ruchomy i obraca się wokół niego, wtedy zasada brzmi: białym do masztu. Jest tylko jeden wyjątek: gdy flaga kładziona jest na trumnie. Biały kolor ma się znajdować nad sercem zmarłego.

- Co zrobić, jeśli masztów flagowych jest więcej?

- Przy trzech masztach najważniejszy jest maszt środkowy. Drugi jest po jego prawej stronie, a trzeci po lewej. Dlatego na maszcie środkowym wieszamy flagę polską, na prawym - flagę miejską, gminną, wojewódzką czy powiatową, a na lewym - flagę innego państwa albo Unii Europejskiej. Przy czterech flagach najważniejszy jest maszt skrajny prawy, potem kolejne. Przy pięciu - znowu centralny jest maszt środkowy, potem sąsiednie prawy i lewy, a na końcu skrajny prawy i lewy.

- Czyli eksponowanie, używanie flag wymaga stosowania swego rodzaju zasady starszeństwa…

- Tak można tę zasadę rozumieć, a starszeństwo w tym przypadku oznacza przyznawanie honorowego miejsca insygniom państwa przed symbolami niższej rangi lub ich umieszczenie pośród symboli równej rangi w kolejności wyznaczonej przez precedencję. Miejsce zaszczytne powinno wprawdzie znajdować się zawsze po prawej stronie, ale w heraldyce i weksylologii stosuje się odwrócenie kierunków. Przyjmuje się mianowicie zasadę opisywania herbów i flag z punktu widzenia rycerza trzymającego tarczę lub od strony budynku, przed którym są podnoszone flagi, czyli w porządku odwrotnym niż dla osób patrzących na nie z zewnątrz. Oznacza to, że prawa strona herbu znajduje się po lewej stronie rysunku i odpowiednio nazywa się ją "prawą heraldyczną", a lewa strona herbu, czyli prawa dla patrzącego, nosi nazwę "lewej heraldycznej". Zatem miejscem honorowym dla symboli jest strona lewa, a porządek ich eksponowania będzie postępował od lewej do prawej. Jeszcze raz powtórzmy: flagę czyta się tak jak pismo:od lewej do prawej i z góry na dół. W przypadku flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej, z perspektywy patrzącego, kolor biały powinien znajdować się nad kolorem czerwonym, a gdy flagę wywieszamy pionowo na ruchomym drążku, który obraca się wokół masztu, to kolor biały zawsze powinien znajdować się od strony drzewca.

- Co zrobić z flagą Unii Europejskiej?

- Jako że flagi organizacji międzynarodowych, w tym Unii Europejskiej, nie mają statusu flag państwowych powinny zajmować drugie miejsce w stosunku do flag państwowych, tj. po lewej stronie. Flaga Unii Europejskiej powinna być wywieszana na stałe na budynkach, w których mieszczą się siedziby agend UE oraz na granicach stanowiących granice zewnętrzne UE. W innych miejscach flaga UE może być wywieszana w dniach wyborów do Parlamentu Europejskiego, oficjalnych wizyt z udziałem przedstawicieli Unii Europejskiej oraz 9 maja w Dzień Europy. W celach informacyjnych flaga UE może być wywieszana na jednostkach realizujących programy unijne.

- Na szczęście nie mam masztów flagowych, ale tylko jedną flagę i chcę ją tak powiesić, żeby była z daleka widoczna. Może na dachu redakcji?

- W żadnym wypadku! Tylko agendy rządowe mają taki przywilej.

- W sklepach sprzedawane są też flagi z godłem Polski. Ludzie chętnie kupują, bo wydaje im się ładniejsza, odświętna. Nadaje się do uczczenia 3 Maja?

- Nie, chociaż rzeczywiście w prowadzonych sondażach ta flaga bliższa jest Polakom. Jednak używanie flagi państwowej z godłem Rzeczypospolitej Polskiej zastrzeżone jest dla podmiotów wymienionych w artykule 8 ustawy z 31 stycznia 1980 r. tj: przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych oraz innych oficjalnych przedstawicielstw i misji za granicą, na budynkach lub przed budynkami ich siedzib urzędowych, a także kierowników tych przedstawicielstw, urzędów i misji na swych rezydencjach i środkach komunikacji, cywilnych lotnisk i lądowisk, cywilnych samolotów podczas lotów za granicą, kapitanatów portów - na budynkach lub przed budynkami stanowiącymi ich siedziby urzędowe.

- Godło Polski heraldycznie patrząc jest podobno niepełną formą identyfikacji?

- Godło w heraldyce jest zasadniczym elementem graficznym obecnym na tarczy herbu. Zgodnie z właściwym heraldyce nazewnictwem godło jest tylko elementem herbu, np. godłem Polski jest Orzeł Biały, natomiast ten Orzeł umieszczony na tarczy herbowej w czerwonym polu jest już herbem Polski, a więc pełniejszą i dostojniejszą formą identyfikacji. Zastępowanie słowa herb słowem godło jest prawdopodobnie pozostałością po PRL, gdzie heraldyka i herby traktowane były przez władze niechętnie. Niestety stosowanie słowa godło zamiast herb weszło tak powszechnie do języka potocznego, że występuje nawet w oficjalnych dokumentach, czego "najlepszym" przykładem jest fakt, iż heraldyczny herb państwa określany jest mianem "godła" także w głównym akcie prawnym - w konstytucji. Aktualnie obowiązująca Konstytucja z 1997 r. stanowi iż: godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu (art 28, pkt 1).

- Kiedy powinniśmy wywiesić flagi? 1, 2 czy dopiero 3 maja?

- Jeśli ktoś ma potrzebę uczczenia święta pracy, to niech już 1 maja wywiesi flagę państwową. 2 maja wszyscy powinniśmy to zrobić, gdyż wtedy obchodzimy dzień flagi państwowej. Niestety, nie szanujemy symboli swojego państwa i najczęściej nic nie wywieszamy. Ani 1, ani 3 maja. Ludzie nie czują takiej potrzeby. Kojarzą patriotyzm z czymś nakazanym odgórnie. A może mają trochę kompleksów. Pamiętam, jak wszedł przepis pozwalający zmienić na rejestracji samochodowej polską flagę na symbol Unii Europejskiej. Kierowcy godzinami czekali w kolejce, żeby się pozbyć biało-czerwonej. Wciąż mnie to dziwi. Najważniejsze jest, żeby ludzie w ogóle chcieli wywieszać flagi w czasie naszych świąt narodowych. Żeby je szanowali i pamiętali, jak ważny to symbol.

- Jeszcze jeden problem, który może spotkać każdego z nas: flaga, którą z okazji świąt wywieszamy na domu, spłowiała, podarła się... Jak się jej pozbyć, bo chyba nie wyrzucając na śmietnik?

- Jest tylko jeden sposób - spalić, byle nie publicznie. Nie wyrzucać na śmietnik, nie pozostawiać ich w przypadkowych miejscach. Najlepiej spalić, ale przed zniszczeniem flaga powinna być rozcięta, aby rozdzielić barwy.

- Dziękuję za rozmowę i przydatne informacje.

- Dziękuję.

Marek Kwiecień jest dyrektorem Studium Obronnego Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej im. Jana Zamojskiego z siedzibą w Zamościu, wyróżniony przez Prezydenta Zamościa tytułem honorowym Animator Kultury 2007 jako organizator i realizator wielu przedsięwzięć mających na celu kształtowanie patriotycznych postaw wśród dzieci i młodzieży, wybitny znawca i propagator ceremoniałów wojskowych, wykorzystywanych podczas uroczystości miejskich.