Tabernakulum - jak zmieniało się na przestrzeni wieków?
Wygląd tabernakulum zmieniał się na przestrzeni wieków. Na początku produkowano je z kamienia lub drewna, aby w kolejnych stuleciach wprowadzić normy dotyczące produkcji o bardziej restrykcyjnym charakterze. Wskazywały one, że wnętrze tabernakulum powinno być wykładane topolowym drewnem, a drzwiczki zabezpieczone specjalnym zamkiem czy sztabem. Miało to stanowić ochronę przed świętokradztwem. Dopiero w XI wieku zmodyfikowano wygląd całości tak, że przypominało ono obecnie wykorzystywane w świątyniach tabernakulum - i posiadało ono liczne estetyczne zdobienia i złocenia.
Wraz z biegiem czasu zmianie uległo również umiejscowienie tabernakulum: po II Soborze Watykańskim rozdzielono miejsce przechowywania oraz sprawowania Eucharystii. Współcześnie tabernakulum umiejscowione jest w bocznej kaplicy czy bocznych ołtarzach, co było spowodowane pragnieniem zapewnienia wiernym możliwości pełniejszego oddania się rozmowie ze Stwórcą. Takie działanie miało sprzyjać wyciszeniu.
Jak wygląda tabernakulum?
Tabernakulum to szafka bądź skrzynka o niewielkich rozmiarach, wyróżniająca się swoimi bogatymi zdobieniami. Jest ona dodatkowo zabezpieczana, aby zapewnić bezpieczeństwo przechowywanemu w nim Najświętszemu Sakramentowi. Tabernakulum zazwyczaj produkowane z brązu bądź mosiądzu - spowodowane jest to koniecznością wykorzystywania trwałego oraz niepalnego materiału. Można przy nim dostrzec także wieczną lampkę, która przypomina o obecności Stwórcy oraz informuje zgromadzonych w świątyni wiernych o miejscu przechowywania Hostii.
Ważne jest, aby tabernakulum było wykonane z należytą dbałością o detale. Odkryj tabernakula tworzone ręcznie przez mistrzów obróbki rzemieślniczej i metalu: https://www.holyart.pl/akcesoria-liturgiczne/wyposazenie-sakralne/tabernakula. To tabernakula w całości tworzone we Włoszech oraz w Hiszpanii.
Tabernakulum - co symbolizuje?
Tabernakulum wyróżnia się nie tylko swoim wyglądem, ale również bogactwem ukrytej w nim symboliki. Można to dostrzec w samej jego nazwie wywodzącej się z łacińskiego tabernaculum, co oznacza świątynie, baldachim, chatę, mieszanie czy namiot. Odnosi się ona do słów z prologu Ewangelii według Jana: "A słowo stało się Ciałem i zamieszkało między nami", w którym wyraz zamieszkało może został przetłumaczony dosłownie na rozbiło namiot.
Wspomniane znaczenia słowa tabernakulum odwołują się do miejsca oferującego schronienie. Jest to nawiązanie do Namiotu Spotkania, o którym mówi Stary Testament - to właśnie w nim była przechowywana Arka Przymierza. Do namiotu wchodzili wierni, którzy odczuwali pragnienie doświadczenia spotkania ze Stwórcą. Chociaż upłynęło wiele lat, nazewnictwo to nie uległo zmianie.
Tabernakulum w chrześcijaństwie - czy od zawsze go używano?
Pomimo tego, że życie wiernych wyznających katolicką religię od początku było skupione wokół Najświętszego Sakramentu, nie zawsze korzystano z tabernakulum. Co ciekawe, początkowo Eucharystia była sprawowana w domach prywatnych - było tak nawet po wybudowaniu pierwszych kościołów. W tamtym okresie, po niedzielnej mszy, żeby spożyć Najświętszy Sakrament w domowym zaciszu, wierni zabierali go ze sobą. Ważne jest jednak, że przechowywali go z ogromnym szacunkiem, umieszczając go w puszkach bądź szkatułach, aby następnie schować całość w miejscu prywatnym i niedostępnym dla gości, takim jak sypialnia. Chociaż nie korzystano z tabernakulum, Najświętszy Sakrament zawsze był traktowany z szacunkiem.
Kiedy jednak zaczęto budować więcej kościołów i więcej osób zaczęło przyjmować wiarę chrześcijańską, stopniowo odchodzono od zwyczaju przechowywania Najświętszego Sakramentu w domach. Wraz z nadejściem IV wieku rozpoczęto coraz częstsze przechowywanie Hostii w świątyniach przy prezbiterium, wykorzystując specjalne rotundy przykryte kopułą. Warto też wspomnieć, że nad całością zawieszano baldachim - zwany wtedy tabernaculum, co oznacza z łacińskiego namiot.
Tabernakulum stanowi ważne miejsce w każdym kościele - pomimo swych niewielkich rozmiarów, pełni istotną rolę, chroniąc Najświętszy Sakrament. Warto pamiętać o ukrytej w nim symbolice.