Widząc cierpienie kogoś, kto jest dla nas bliski, często jesteśmy zdezorientowani i niepewni tego, co powinniśmy mówić lub robić, tak aby podnieść tę osobę na duchu. Bądźmy ze sobą szczerzy - jak do tej pory nie została opracowana i opatentowana uniwersalna instrukcja udzielania "Najlepszego Wsparcia". Są jednak pewne wskazówki oraz zasady, którymi możemy się kierować tak, aby nasza pomoc była udzielana w sposób odpowiedzialny i podejmowane działania faktycznie stanowiły wzmocnienie sił przy odzyskiwaniu przez drugiego człowieka równowagi psychicznej.
Na samym początku…
Dostrzeżenie problemu i zadanie przez nas pytania w stylu " Jak mogę Ci pomóc?" to niekiedy rzucenie koła ratunkowego do osoby tonącej w morzu rozpaczy. W kryzysie psychicznym potrzeba bycia widzianym nabiera szczególnego znaczenia. Nasza bezwzględna akceptacja, opieka i dostępność to nieocenione sygnały jakie możemy wysłać do osoby, która aktualnie się z nim zmaga.
W udzielanej przez nas pomocy priorytetem jest zapewnienie osobie doświadczającej kryzysu dwóch rzeczy: bezpieczeństwa oraz możliwości do zaspokojenia podstawowych jej potrzeb życiowych (np. picie, jedzenie, sen itp.). Pamiętajmy o tym, że ludziom w ostrej fazie kryzysu może brakować energii/motywacji, aby nieustannie je realizować. Dlatego też, upewnijmy się i zadbajmy o ten aspekt - wtedy to, troska wyrażona w przygotowaniu gorącej herbaty i kanapek traktowana jest także jako pomoc psychologiczna.
"Czego teraz potrzebujesz najbardziej?"
"Kiedy ostatnio coś piłeś/aś lub jadłeś/aś?"
Po prostu bądź i wysłuchaj
W bezpośrednim kontakcie okażmy osobie, która przeżywa kryzys emocjonalny, swoją maksymalną uwagę - tak, aby poczuła, że jest dla nas w danej chwili najważniejsza i naprawdę interesuje nas jej kondycja psychiczna. Postarajmy się stworzyć atmosferę zaufania i pełnej akceptacji.
"Jestem tu dla Ciebie"
"Jestem i będę przy Tobie niezależnie od wszystkiego"
"Będę wspierać cię jak tylko najlepiej potrafię"
"Co mogę dla Ciebie zrobić?"
"Czy możesz mi pomóc zrozumieć, co przeżywasz?
Zapytajmy o potrzeby drugiej osoby (nawet wtedy, gdy wydaje się nam, że je znamy). Kiedy osoba w kryzysie zechce się przed nami otworzyć, oddajmy jej głos i po prostu uważnie słuchajmy tego co do nas mówi. Aktywnie słuchając naszego rozmówcy, dajemy mu poznać, że bierzemy go "na poważnie". Jest to również wyraz szacunku i docenienia, że to właśnie nam zdecydował się zaufać.
"Cieszę się, że zgodziłeś/aś się ze mną porozmawiać."
"Dziękuję, że dzielisz się tym właśnie ze mną."
Starajmy się skupić na uczuciach wyrażanych przez osobę w kryzysie. Zachęcajmy ją do swobodnej ekspresji przeżywanych emocji, a co najważniejsze normalizujmy i uprawomocniajmy je poprzez takie komunikaty jak np.:
"To czego aktualnie doświadczasz to naturalna reakcja na nienormalną sytuację"
"Masz prawo do tych odczuć i emocji."
"Nie ma nic złego w tym, że płaczesz. Łzy też są potrzebne."
"Rozumiem, że to dla Ciebie trudne."
"Nie przepraszaj za swoje emocje, one są zrozumiałe."
W rozmowie ważne, aby:
- Nie wywierać presji. Jeśli osoba nie ma ochoty rozmawiać nie zmuszajmy jej do tego. Milczenie też jest ok.
- Szanować prawo osoby w kryzysie do samodzielnego podejmowania decyzji.
- Mieć świadomość własnych ograniczeń, przekonań oraz uprzedzeń i starać się nad nimi panować.
- Zachowywać spokój i cierpliwość.
- Wykazywać szczerość. Empatyczne wspieranie to czasem także przyznanie się, że nie wiemy, jak powinniśmy się zachować.
- Zapewniać rozmówcę o naszej dyskrecji (uprzedźmy go o ewentualnych odstępstwach w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia).
- Doceniać zaradność, odwagę, troskliwość itp.
- Przypominać i zapewniać o naszej stałej dostępności.
- Okazywać akceptację i szacunek dla opinii oraz wartości osoby w kryzysie.
- Kierować się uczciwością.
Konstruktywne wspieranie pozbawione jest:
- Przerywania i/lub zadawania zbyt wielu pytań,
- Oceniania - " Jesteś za bardzo przewrażliwiony/a" "Przesadzasz…"
- Uogólniania i opowiadania historii innych osób - "Każdy z nas przez to kiedyś przechodził…"
- Dawania rad - " Na Twoim miejscu…" "Powinieneś/aś…"
- Przerzucania uwagi na swoją osobę - "Miałem kiedyś tak samo…" "Wiem, jak się czujesz…"
- Pouczania - " Zmień swoje myślenie na bardziej pozytywne…"
- Pocieszania - "Zobaczysz, wszystko będzie dobrze…" "Co nas nie zabije to nas wzmocni…" "Czas leczy rany…"
- "Psychologizowania" i dociekania przyczyn zaistniałej sytuacji - "Opowiedz mi ze szczegółami, co się wtedy stało…"
- Tłumienia czyjś emocji i zaprzeczania im - " Nie płacz…" "Nie denerwuj się…" "Uspokój się, nie warto tak rozpaczać…"
- Składania obietnic, których nie będziemy mogli dotrzymać - " Zrobię tak, że wszystko dobrze się skończy. Obiecuję…"
Myśli “S"
Jeśli mamy obawy, że ktoś może myśleć o odebraniu sobie życia, zapytajmy go o to wprost. Wbrew powszechnej opinii rozmowa na ten temat nie sprawi, że osoba w kryzysie może stać się bardziej skłonna do podjęcia próby suicydalnej. Wręcz przeciwnie może poczuć ulgę i większe zrozumienie. Pamiętajmy, aby ton naszego głosu był spokojny i nieobwiniający.
"Chcę abyś wiedział/a, że możesz mi powiedzieć wszystko"
"Czy zdarzyło Ci się myśleć o zakończeniu życia?"
Zwróćmy uwagę, czy występują myśli rezygnacyjne (np. "Brakuje mi już sił, aby dalej żyć"). Jeśli okaże się, że osoba je miewa, spróbujmy dowiedzieć się od jakiego czasu i z jaką częstotliwością się one pojawiają. Postarajmy się także określić czynniki ryzyka: Czy osoba ma już określony plan? Czy się samookalecza? Czy w rodzinie/najbliższym otoczeniu wystąpił w przeszłości motyw samobójstwa?
Profesjonalna pomoc
Pojawianie się częstych myśli rezygnacyjnych to sygnał, że należałoby skonsultować swój stan zdrowia z psychologiem lub psychiatrą. Wówczas, zasugerujmy naszej bliskiej osobie możliwość skorzystania z profesjonalnej pomocy:
"Widzę i słyszę, że jest Ci bardzo ciężko. Myślę, że warto byłoby porozmawiać o tym ze specjalistą…".
Wizja poszukiwania odpowiedniego (lub jakiegokolwiek) specjalisty zdrowia psychicznego może być dla osoby w kryzysie dodatkowym obciążeniem. Stąd, od razu zaoferujmy konkretne rozwiązania w tym kontekście:
"Jeśli tylko zechcesz to pomogę Ci w znalezieniu kontaktu do dobrego specjalisty…"
"Jeśli to sprawi, że poczujesz się pewniej, to mogę pojechać z Tobą na wizytę i poczekać na Ciebie…"
Gdy osoba zaprzecza lub odmawia kontaktu z psychologiem/psychiatrą (a w chwili obecnej nie jest w bezpośrednim zagrożeniu życia) nie zmuszajmy jej do tego. Dajmy jej przestrzeń na podjęcie decyzji.
" Rozumiem, że możesz potrzebować trochę czasu, aby to przemyśleć…"
"Jeśli będziesz gotowy/a, daj mi znać. Pomogę Ci skontaktować się z psychologiem/psychiatrą…"
112
Jeśli jednak jesteśmy świadkiem sytuacji, w której osoba w kryzysie zagraża swojemu zdrowiu i życiu, wtedy niezwłocznie zadzwońmy na numer ratunkowy 112. W rozmowie z dyspozytorem przekażmy istotne informacje oraz cały kontekst związany z zaistniałym niebezpieczeństwem.
Zadbajmy o siebie
Mądre wspieranie oparte jest na życzliwości, uważności, empatii oraz trosce - niezwykle ważne jest, abyśmy potrafili ofiarować to wszystko nie tylko innym, ale również sobie. Pomoc udzielana naszym bliskim, którzy doświadczają kryzysu zdrowia psychicznego może kosztować nas sporo wysiłku. Aby być dobrym wsparciem dla innych trzeba także zadbać o własne zasoby. Trafne w tym miejscu zdają się słowa: "z pustego i Salomon nie naleje". Dostosujmy działania do naszych mocy przerobowych, odpoczywajmy oraz my też bądźmy otwarci na wsparcie innych. W razie potrzeby korzystajmy z usług psychologa/psychiatry/psychoterapeuty lub mentora.
Masz za sobą historię przezwyciężonego kryzysu (np. nałogu)?
Czujesz, że dzięki swoim doświadczeniom możesz w mądry sposób motywować innych i pomagać im?
Ale nie wiesz jak/gdzie możesz wykorzystać swój potencjał?
A może wątpisz w swoje kompetencje odpowiedzialnego “wspieracza"?
Zajrzyj na naszą platformę www.Behap.me. To miejsce online, które umożliwia nawiązanie partnerskiego dialogu między osobami, które konstruktywnie rozwiązały kryzys w swoim życiu (mentorzy/mentorki) a ludźmi poszukującymi dodatkowego wsparcia lub inspiracji w wymagającym procesie wychodzenia z niego (podopieczni).
Nauczymy Cię jak świadomie i kompetentnie przygotować się do roli mentora/ki. Będziemy stale wspierać Twój rozwój poprzez superwizje oraz rzetelne zasoby wiedzy - dzięki temu będziesz dobrze przygotowany(a) do prowadzenia sesji online ze swoimi podopiecznymi (mentee).
Wejdź na podaną stronę, aby dowiedzieć się więcej. Znajdziesz tam informacje na temat naszego programu mentoringowego oraz formularz rekrutacyjny.
Pamiętaj, jesteś ważna/y! Szukaj i korzystaj z różnych źródeł wsparcia i rozwoju, by wzmacniać Twój dobrostan!
Bibliografia:
Kubacka - Jasiecka, D. (2010). Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.