Istnieje wiele form nagradzania. Ich różnorodność wynika przede wszystkim z różnorodności ludzkich charakterów. Mówi się, że ile osób, tyle opinii. Powiedzenie to odnosi się także do rodziców i ich stosunku do nagradzania. W zależności od przyjętego przez rodziców modelu wychowania (autorytatywny, liberalny lub demokratyczny), będą oni stosować określone typy nagród. Ale jak twierdzi Irena Jundziłł, autorka publikacji pt. "Nagrody i kary w wychowaniu" - Niezależnie od rodzaju stosowanych wzmocnień pozytywnych należy najpierw zapoznać się z obowiązującymi w tej materii zasadami.
Najważniejsze jest to, by dobrze poznać dziecko. Zapewne nie ma takiego rodzica, który przyznałby się, że nie do końca zna swoje dziecko, ale równocześnie wielu z nich nie raz zaskoczyło zachowanie ich własnych dzieci, zupełnie niezgodne z oczekiwaniami rodziców. To dowodzi, że trzeba podjąć pewien trud, wniknąć w psychikę dziecka, by móc powiedzieć, że zna się je, a przynajmniej dobra znajomość swojego dziecka jest niezbędna, by móc skutecznie i sprawiedliwie stosować nagrody.
Wszystkie rodzaje wzmocnień pozytywnych można podzielić na pięć kategorii. Są to: nagradzanie uznaniem i pochwałą, nagradzanie przez sprawianie przyjemności, darzenie zaufaniem, wspólne atrakcyjne spędzanie wolnego czasu oraz nagrody rzeczowe.
Nagradzanie uznaniem i pochwałą jest chyba najczęściej stosowanym wzmocnieniem pozytywnym. Może mieć ono formę werbalną tj. pochwała za pozytywne postępowanie dziecka lub aprobata wyjątkowo dobrze wykonanego zadania, lub niewerbalną, która może się przejawiać w uściskach, przytulaniu dziecka. Taka postawa rodziców wzmacnia w dziecku motywacje do działania, a tym samym ułatwia mu osiąganie sukcesów. Ponadto pochwała jest często słyszana przez dzieci, które poprawnie wykonują powierzone im zadania bez większych problemów. Takie dzieci łatwiej osiągają sukcesy, a w szkole zazwyczaj mają lepsze wyniki. - Aby jeszcze bardziej umotywować dziecko, należy stawiać mu coraz większe wymagania, tak by było cały czas pobudzane do wysiłku. Dzieci, które gorzej radzą sobie z zadaniami, również powinny słyszeć od swoich rodziców pochwały - podkreśla psycholog Marta Dołomisiewicz. Powód jest oczywisty, nie słysząc słów pochwały, uznają one, że są gorsze, mniej zdolne, mniej zaradne. - Bardzo ważne jest, by ilość pochwał była proporcjonalna do wysiłku, jaki dziecko włożyło w wykonanie zadania. Z perspektywy dziecka, ważność pochwał jest zależna od tego, kto je wygłasza i jakim autorytetem cieszy się ta osoba - dodaje psycholog.
Sprawianie przyjemności jest drugą w kolejności najbardziej popularną formą nagradzania. "Istotą tej nagrody jest doznawanie przyjemności przez osobę nagrodzoną. Musi spełniać ona jednak określone warunki: przede wszystkim sprawiać radość dziecku, a nie rodzicom. Drugi warunek polega na umiejętności wczuwania się w psychikę dziecka i udziale w jego fantazjowaniu" - pisze I. Jundziłł. Jest to niezwykle ważne, ponieważ robienie żartów z fantazjowania dziecka sprawia, że staje się ono zamknięte w sobie, niepewne, nie jest w stanie otwarcie pokazać tego, co czuje, ze strachu, że zostanie wyśmiane lub poniżone. To doprowadzić może do braku szczerości w kontaktach z rodzicami. Nagradzanie poprzez sprawianie przyjemności będzie nagradzaniem tylko wtedy, kiedy dziecko ze swojej nagrody będzie szczerze zadowolone.
Inną formą nagradzania jest darzenie dziecka zaufaniem. Zaufanie wiąże się z poczuciem odpowiedzialności, co ma wysokie walory wychowawcze. Jest ono ogromnie pożądane, ponieważ dzieci lubią, jeśli traktuje się je jako osoby zdolne do podejmowania własnych, odpowiedzialnych decyzji i ze względu na to może stanowić swoistego rodzaju nagrodę. Dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym taka nagroda może polegać m. in. na pozwoleniu maluchowi, by samo dysponowało swoim czasem wolnym.
Wspólne atrakcyjne spędzanie wolnego czasu może być nagrodą tylko dla tych dzieci, które mają autentyczną potrzebę spędzania czasu ze swoimi rodzicami. Jedną z form wspólnie spędzanego czasu mogą być wycieczki. Mogą to być również obozy, biwaki, wczasy rodzinne, spływy kajakowe itd. Takiego wyjazdu nie można traktować tylko i wyłącznie jako wycieczki krajoznawczej. Obok walorów poznawczych, wspólnie spędzony czas powinien być przede wszystkim przyjemnością dla dziecka.
Nagrody rzeczowe zazwyczaj są przez dzieci bardzo mile widziane, zwłaszcza w tych rodzinach, które nie pozwalają sobie na kupowanie wszystkiego, o czym dziecko zamarzy. Nagrody rzeczowe, by były skuteczne, nie mogą przyjąć formy prezentu z jakiejś określonej okazji np. urodzin. Tego typu wzmocnienie nie ma uprzyjemnić dnia, ale ma być czymś dodatkowym, prezentem za zrobienie określonego zadania, aprobatą za odpowiednie postępowanie.
Stosując różnego rodzaju nagrody wszyscy rodzice powinni pamiętać, że będą one oddziaływały pozytywnie na zachowanie młodego człowieka tylko wtedy, gdy osoby je stosujące będą cieszyły się niekłamanym szacunkiem i autorytetem. Najprostszym sposobem do utrzymania autorytetu rodziców jest konsekwencja w stosowaniu wzmocnień.