Pełna wersja

Wychowawcza moc szkoły c.d.

2010-05-11 15:02

Nauczyciel w szkole ma znacznie mniejszy wachlarz możliwości stosowania wzmocnień pozytywnych lub negatywnych. Należy pamiętać również, że wychowawca ma bardzo ograniczoną możliwość stosowania kar i nagród typowo wychowawczych. Musi się on ograniczać do wzmocnień typowo dydaktycznych.

Takimi formami stosowanych wyróżnień mogą być: pochwały, których udziela nauczyciel w obecności wszystkich uczniów w klasie, ustna pochwała ucznia na forum szkolnym np. na ogólnoszkolnych apelach, pisemne pochwały wysyłane do rodziców dziecka, nagrody rzeczowe np. w formie dyplomu, wzorowa ocena z zachowania i wiele innych. Takie nagrody mają zupełnie inną wartość niż nagrody stosowane przez rodziców w domu i są przyznawane za zupełnie innego typu zachowania. - Wzmocnienie pozytywne wobec ucznia może być zastosowane np. za bardzo dobrą postawę wobec obowiązków szkolnych, za wzorowe wyniki w nauce, wysoką frekwencję. Mogą to być również osiągnięcia sportowe lub udział w pozalekcyjnych konkursach bądź olimpiadach, a także aktywna praca społeczna na rzecz rozwoju swojej klasy czy szkoły - mówi psycholog Marta Dołomisiewicz. Znacznie więcej możliwości ma nauczyciel, by zastosować wzmocnienie negatywne. W zależności od przewinienia mogą to być takie kary jak: wpisanie uwagi do dzienniczka uwag, reprymenda udzielona przez wychowawcę lub dyrektora szkoły w obecności całej klasy, na osobności lub na forum szkoły, wezwanie rodziców do szkoły w celu rozmowy z nimi na temat zachowania ucznia, odebranie przyznanych przywilejów lub praw uczniowskich tj. możliwości udziału w imprezach organizowanych przez szkołę (dyskoteki, zawody sportowe), pozbawienie prawa do nieprzygotowania się do lekcji, poprawy oceny z danego przedmiotu. Jeśli zachowanie dziecka było wyjątkowo naganne, stosując się do zasady adekwatności kary do czynu popełnionego, wychowawca lub dyrektor szkoły może zastosować znacznie silniejsze wzmocnienie negatywne. Może to być np. przeniesienie ucznia do równoległej klasy, obniżenie oceny z zachowania, zobowiązanie do naprawienia wyrządzonych szkód i pokrycia strat materialnych. W drastycznych przypadkach najsurowszą z możliwych kar będzie wezwanie policji lub dyscyplinarne przeniesienie ucznia do innej szkoły. Takie wzmocnienia negatywne mogą być zastosowane wobec uczniów, którzy popełnili naganne czyny tj.: umyślne sprowadzenie niebezpieczeństwa na inne osoby przebywające w szkole, nie tylko na uczniów, spowodowanie uszczerbku na zdrowiu, posiadanie narkotyków, palenie papierosów, picie alkoholu, niestosowanie się do ogólnie obowiązujących i wewnątrzszkolnych norm społecznych, namawianie innych uczniów do negatywnego zachowania, kradzieże, pobicia, wymuszenia, działanie na niekorzyść pozostałych uczniów np. poprzez spóźnianie się lub przeszkadzanie nauczycielowi w wykonywaniu jego obowiązków, wagarowanie, kłamstwa.

Zarówno rodzaj, jak i częstotliwość stosowanych wzmocnień pozytywnych lub negatywnych będzie zależał od tego, jaki stosunek ma osoba karząca do osoby karanej. Jeśli nauczyciel będzie darzył mniejszą sympatią ucznia, będzie stosował wobec niego częstsze i surowsze kary. Ale nie tylko osobisty stosunek nauczycieli do uczniów decyduje o częstotliwości ich karania. Istnieje również podział na dzieci "wyróżniające się", dzieci "trudne" oraz dzieci "średnie". Zauważono, że nie bez znaczenia jest grupa, do której należy dziecko, najczęstsze i najsurowsze kary otrzymują dzieci należące do tych "trudnych". Najmniej czasu na karanie nauczyciele poświęcają uczniom "wyróżniającym się", być może dlatego, że istnieje zależność między uzyskiwanymi ocenami, a zachowaniem dzieci. Te dzieci, które uczą się lepiej, wykazują bardziej poprawne zachowania niż uczniowie mający poważne trudności w nauce szkolnej. Najczęściej stosowanymi karami natury dydaktycznej są: informowanie rodziców, reprymendy w obecności klasy oraz dawanie dodatkowego zadania do wykonania, natomiast wśród kar natury wychowawczej dominują: rozmowa na osobności, upomnienia na forum klasy. - Zarówno wśród przewinień o charakterze dydaktycznym, jak i wychowawczym, częstym środkiem zaradczym, stosowanym przez nauczycieli, jest rozmowa z rodzicami. Jest to swoistego rodzaju odraczanie wykonania kary. W ten sposób wychowawca obarcza odpowiedzialnością za zastosowanie wzmocnienia negatywnego rodziców dziecka - dodaje psycholog.

Faktem jest, że współpraca wychowawcy z rodzicami jest niezbędna do prawidłowego wychowania dziecka. Jak pisze M. Sobocki w publikacji pt. "Organizowanie pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą" - współpraca jest przede wszystkim podejmowaniem przez nauczycieli lub wychowawców i rodziców wspólnych działań dla osiągnięcia takich samych celów. Nadrzędnym celem jest usprawnienie pracy wychowawczej z dziećmi i młodzieżą, a więc zapewnienie im wielostronnego rozwoju intelektualnego, emocjonalnego, społecznego.

Jt