Pełna wersja

Michał Kochmański "Gryf"

2010-06-23 19:44

Życiorys wojenny Michała Kochmańskiego "Gryf" został napisany w oparciu o jego własnoręczne notatki i zachowane dokumenty oraz wspomnienia córki Teresy Kochmańskiej - Kłosek.

Michał Kochmański, syn Jana i Heleny urodził się 27.02.1916 roku w Elisawedrodzie w Rosji. W 1920 roku przybył wraz z rodzicami do Polski, do Biłgoraja. W 1931r. ukończył szkołę powszechną. Dalszą edukację podjął w Szkole Elektrotechnicznej we Lwowie. Po ukończeniu szkoły w 1934 roku powrócił do Biłgoraja. Od 1937r. zgodnie ze swoim wykształceniem pracował w biłgorajskiej elektrowni. W 1937roku został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej w Marynarce Wojennej w Gdyni. Służąc w jednostkach morskich otrzymał stopień podoficerski. Po wybuchu II wojny światowej Michał Kochmański będąc żołnierzem liniowym bierze czynny udział w obronie wybrzeża Gdyni i Helu w stopniu mata na szkoleniowej jednostce morskiej stawiaczu min ORP "Gryf". Oto jak wspominał ostatnie godziny swojej walki na "Gryfie": Od bliskich wybuchów bomb uszkodzeniu uległy działa przeciwlotnicze kalibru 40mm. Udało nam się zestrzelić jeden samolot z eskadry atakującej sąsiadującego z nami "Wichra". Podczas kolejnych dwóch nalotów przeprowadzonych przez niemieckie wodnosamoloty lotnictwa przybrzeżnego, "Gryf" został trafiony kolejną bombą, która wywołała pożar ropy wyciekającej z podziurawionych odłamkami zbiorników. Jedna z bomb trafiła w dok pływający stojący obok stawiacza min. Odrywająca się ściana boczna dodatkowo uszkodziła burtę "Gryfa". Większą część okrętu objął pożar, którego nie udało się opanować. W tych okolicznościach padł rozkaz opuszczenia okrętu, który palił się jeszcze dwa dni. Do niewoli niemieckiej Michał Kochmański dostał się po przegranej kampanii wrześniowej już w pierwszych tygodniach wojny w dniu 27.09.1939 roku, dlatego też będąc rannym został umieszczony w szpitalu niemieckim w Guben. Bardzo szybko po pobieżnym zaleczeniu został jednak przeniesiony do jenieckiego obozu Nr.III "A" w Luckenwalde. Z niewoli niemieckiej zbiegł i powrócił do Biłgoraja w styczniu 1941 r., pozostając częściowym inwalidą. Bardzo szybko przystąpił do ruchu oporu. W tym samym roku wstąpił do organizacji podziemnej ZWZ (Związek Walki Zbrojnej). Mając duże doświadczenie wojskowe na terenie Obwodu Biłgorajskiego tworzy struktury terenowe ZWZ, a od 1942 roku Armii Krajowej. W AK pełnił funkcję oficera wywiadu rejonu Biłgoraj. Wraz z ojcem prowadził m.in. nasłuch radiowy dostarczając aktualnych wiadomości radiowych dla podziemnego pisma "Powstaniec". W pracach wywiadu posługiwał się konspiracyjnymi pseudonimami "Żbik" i "Gryf". W 1943 r. osobiście opracował plany kilku zbrojnych akcji partyzanckich na transporty kolejowe i samochody wywożące z naszych terenów drewno i zboże do Rzeszy. We wrześniu 1943r. opracował również plan akcji, w wyniku której z więzienia w Biłgoraju uwolniono 75 więźniów, w tym kurierkę AK o ps. "Żar". Za walkę o wolną Polskę i przynależność do AK w sposób podstępny został aresztowany 14.08.1944r. przez NKWD i UB w Biłgoraju, a następnie przewieziony do byłego obozu koncentracyjnego na Majdanku w Lublinie. W dniu 28.08. 1944r. wywieziony w głąb byłego ZSRR do obozu k/Riazania. Na zesłaniu przebywał w obozie nr.176 w Diagilewie do 27.10.1947r. Po powrocie do Polski był stale prześladowany przez polityczną milicję komunistycznej władzy funkcjonariuszy UB. Bardzo zły stan zdrowia po przebytych chorobach w obozach niemieckich i sowieckich uniemożliwiały mu podjęcia pracy zawodowej mimo posiadanego wykształcenia. W latach 1950 - 1953 był kierownikiem kina "Związkowiec" w Biłgoraju. W 1954 roku Michał Kochmański ożenił się ze Stefanią Staroniewską. Od 1958 r. związany był z tworzeniem i działalnością Spółdzielni Inwalidów "Promień" w Biłgoraju, której był prezesem. Michał Kochmański zmarł 13.08.1971r.w wieku 54 lat. Za swoją działalność w ruchu oporu Michał Kochmański "Gryf" został uhonorowany: - Krzyżem Partyzanckim ( 1957r), Medalem Zwycięstwa i Wolności (1957r), - Odznaką Grunwaldzką (1957r.) - Krzyżem Partyzanckim ( 1959r.) - Krzyżem Grunwaldu ( 1963r.) - Krzyżem Walecznych (1964r.) - Złotym Krzyżem Zasługi (1969r) - Zasłużony dla Lubelszczyzny (1970r.)

Tomasz Książek