Sensacyjne odkrycie w Potoku Górnym

Powiat biłgorajski znowu zaskakuje znaleziskami zabytków archeologicznych.

Tym razem mieszkaniec Potoka Górnego Jarosław Lipiec, dwa tygodnie temu przypadkowo znalazł na swoim polu podczas oceny świeżo wykonanej orki, fragment dużej siekiery krzemiennej i krzemienny grot do oszczepu zachowany w całości. Znalezione zabytki archeologiczne zostały przekazane archeologowi z WUOZ Lublin Delegatura w Zamościu, jak również wskazane zostało miejsce ich odkrycia.

Oględziny pierwszego zabytku (fot. 2, 3, 4) wskazują, że jest to fragment dużej czworościennej siekiery wykonanej z krzemienia świeciechowskiego, posiadającego szaro-brązowawą barwę oraz różnej wielkości białawe kropki i plamki. Wszystkie powierzchnie siekiery posiadają jedynie niewielkie ślady gładzenia. Zachowana długość siekiery wynosi ok. 11 cm, jej największą grubość zmierzoną przy obuchu można ocenić na 4 cm, natomiast największa szerokość mierzona w miejscu złamania wynosi 6 cm.

Obuch siekiery jest uformowany w czworokąt o wymiarach 3,4 cm x 3 cm, a jej profil jest klinowaty, natomiast przekrój poprzeczny mierzony w miejscu przełamania siekiery posiada kształt prostokąta o wymiarach 6 cm (szerokość) i 3 cm (grubość). Z analizy typologii narzędzi krzemiennych wynika, że jest to najprawdopodobniej wyrób wykonany przez neolityczną ludność ludności kultury pucharów lejkowatych i może być datowany na pierwszą połowę 3 tysiąclecia przed naszą erą, czyli siekiera ta ma obecnie około 5 tysięcy lat.

Drugie znalezisko (fot. 1 i 5) to w całości zachowany krzemienny grot do oszczepu lub włóczni z wyraźnie zaakcentowanym trzonkiem, który był umieszczany w długim drzewcu tej broni. Grot wykonany został z krzemienia czekoladowego, jak sama nazwa wskazuje, o barwie brązowej. Jest to narzędzie bifacjalne (jak określają je krzemieniarze), czyli narzędzie z obustronnym retuszem płaskim na obu powierzchniach oraz stromym lub półstromym retuszem krawędzi bocznych, który miał na celu wzmocnienie tych krawędzi. Wymiary grota: długość całkowita to 12 cm, w tym trójkątne ostrze 8 cm i trzonek 4m, największa grubość ostrza to 0,6 cm i 0,8 cm trzonek, największa szerokość ostrza sięga 4,5 cm i 2,5 cm szerokość trzonka. Analiza typologii tego typu narzędzi krzemiennych i technologii ich wyrobu pozwala stwierdzić, że jest to niewątpliwie narzędzie - broń, wykonana w pierwszej połowie drugiego tysiąclecia przed naszą erą (około 1900-1500 lat. p.n.e.). Grot ten mogła wykonać ludność tzw. kultury mierzanowickiej (ok. 1900-1750 l. p.n.e.) lub kultury trzcinieckiej (ok. 1750-1500 l. p.n.e.), a więc skromnie licząc grot przeleżał w ziemi minimum 3,5 tysiąca lat.

Odkrycie kolejnych zabytków archeologicznych w powiecie biłgorajskim świadczy, że teren ten nie był typową pustką osadniczą w pradziejach, jak dotychczas zakładali archeolodzy, ale rozwijało się tu również osadnictwo, którego intensywność dopiero zaczynamy rozpoznawać.

Weryfikacja powierzchniowa terenu odkrycia omawianych narzędzi krzemiennych nastąpi niebawem. Być może dojdzie do odnalezienia kolejnych ciekawych i wartościowych zabytków archeologicznych (narzędzia krzemienne i fragmenty naczyń glinianych). Odkryte zabytki zostaną przekazane do muzeum w Biłgoraju, a w miejscu ich znalezienia przeprowadzona zostanie inspekcja konserwatorska i zaewidencjonowanie nowego stanowiska archeologicznego.