Najprościej rzecz ujmując, pompa ciepła jest urządzeniem, które służy do przepompowywania energii cieplnej z jednego miejsca do drugiego. Na stronie Pompy ciepła Kraków, można przeczytać, że zadaniem pompy jest ogrzewanie lub chłodzenie pomieszczeń. Wykorzystuje ona procesy termodynamiczne do pobierania ciepła z powietrza, wody lub gleby, a następnie przekazuje go do budynków lub innych urządzeń za pomocą sprężarki i układu cieplnego. W przypadku chłodzenia, proces ten jest odwrócony, czyli ciepło jest pobierane z wnętrza budynku i przekazywane na zewnątrz. Pompy ciepła, ze względu na to, że wykorzystują energię ze źródeł odnawialnych i przetwarzają ją w sposób bardziej efektywny niż tradycyjne piece i klimatyzatory, to są uważane za jedne z bardziej energooszczędnych i ekologicznych systemów grzewczych i chłodzących.
Główny podział pomp ciepła wynika z źródła pozyskiwania ciepła. Trzy podstawowe kategorie pomp to gruntowe, powietrzne oraz wodne. Czym się wyróżnia każda z tych pomp ciepła? Pompy ciepła gruntowe, czyli ground source, służą do pobierania ciepła z gleby lub wody gruntowej i przekazywania go do systemu grzewczego lub chłodzącego budynku. Pompy ciepła gruntowe pobierają energię z ziemi za pomocą pętli rur z płynem, które są zanurzone w glebie lub w wodzie gruntowej. Z kolei pompy ciepła powietrzne, tak zwane air-to-air, służą do ogrzewania lub chłodzenia powietrza w pomieszczeniach. Pompy te pobierają ciepło z powietrza zewnętrznego i przetwarzają je na ciepłe powietrze, które jest przekazywane do wnętrza budynku. Podczas chłodzenia, proces jest odwrócony, a ciepło z pomieszczenia jest pobierane i przekazywane na zewnątrz. Natomiast celem pompy ciepła powietrze-woda (air-to-water) jest pobieranie ciepła z powietrza zewnętrznego i przetwarzanie go na ciepłą wodę, która jest przekazywana do systemu grzewczego lub do zbiornika z wodą użytkową.
W zależności od konkretnych potrzeb, istnieją również inne typy pomp ciepła, takie jak pompy ciepła wodne-woda, czyli water-to-water, które pobierają ciepło z wody źródłowej lub z sieci wodociągowej, a następnie przekazują je do systemu grzewczego lub chłodzącego, oraz pompy ciepła absorpcyjne, które wykorzystują energię cieplną do napędu procesu absorpcyjnego, zamiast procesu sprężarkowego. Produkowane są także urządzenia, które wykorzystują ciepło wydzielane przez wentylację mechaniczną w pomieszczeniu do ogrzewania powietrza nawiewanego. Tego typu pompy ciepła powietrze-powietrze z odzyskiem ciepła, pozwalają na rekuperację ciepła z powietrza wywiewanego i wykorzystanie go do ogrzewania powietrza nawiewanego. W ofercie z pompami, występują także urządzenia, które wykorzystują ciekły gaz, taki jak dwutlenek węgla lub amoniak, jako nośnik ciepła. Pompy ciepła ciekły gaz są stosunkowo rzadko spotykane ze względu na to, że wymagają specjalistycznej obsługi i konserwacji. Funkcjonalne są urządzenia grzewcze, które łączą w sobie różne źródła energii, takie jak gaz, olej lub energię elektryczną, aby zoptymalizować wykorzystanie energii cieplnej. Należą do nich pompy ciepła hybrydowe, które mogą działać jako pompy ciepła powietrze-powietrze lub powietrze-woda, ale wykorzystują również inne źródła energii w razie potrzeby. Do użytku w dużych budynkach lub w instalacjach przemysłowych stosuje się pompy ciepła o dużej mocy. Osiągają one znacznie większą wydajność, co pozwala na efektywne wykorzystanie energii cieplnej w tego typu pomieszczeniach.
Na koszt montażu pompy ciepła wpływ ma wiele czynników, takich jak rodzaj pompy ciepła, jej wydajność, typ instalacji, lokalizacja budynku i koszty podłączenia instalacji. W przypadku pomp ciepła powietrze-powietrze, koszt montażu może wynosić od kilku tysięcy do kilkunastu tysięcy złotych. Cena jest zależna od wydajności urządzenia i ilości pomieszczeń, które ma ogrzewać lub chłodzić. Koszt instalacji pomp ciepła powietrze-woda lub gruntowych jest zwykle znacznie wyższy. Wynika to z potrzeby zainstalowania pętli rur lub sond grzewczych w ziemi lub wodzie. Dokonując wstępnej kalkulacji należy uwzględnić koszty dodatkowe. Należą do nich koszty instalacji systemu grzewczego lub chłodzącego, koszty materiałów, koszty montażu sterowników i pomp, a także koszty związane z uzyskaniem niezbędnych pozwoleń i certyfikatów. Z całą pewnością można powiedzieć, że pompa ciepła jest ekonomicznym i ekologicznym systemem grzewczym. Wydatki związane z montażem pompy są dosyć wysokie, ale za to, w późniejszych latach użytkowania pompy rachunki będą dużo niższe niż gdyby zastosować inne sposoby ogrzewania domu.